Hoe Ga Je Als Werknemer Om Met Een Exit Mediation En Wat Kan Een Arbeidsmediator Hierin Betekenen?

Het is voor een werknemer nooit gemakkelijk om te horen dat een arbeidsovereenkomst mogelijk ten einde komt. Misschien waren er al signalen of komt het nieuws juist onverwacht. Ongeacht de situatie kan een exit mediation – een proces dat specifiek gericht is op het beëindigen van een dienstverband – een passende oplossing bieden voor alle betrokkenen. In deze blog wordt uitgelegd wat exit mediation precies inhoudt, hoe een werknemer hier het beste mee om kan gaan, en welke rol een arbeidsmediator hierin speelt.

Wat is exit mediation?

Exit mediation is een gestructureerd proces waarbij een neutrale derde partij – de arbeidsmediator – bemiddelt tussen werkgever en werknemer om tot een gezamenlijke beëindiging van het dienstverband te komen. Dit kan nodig zijn bij bijvoorbeeld een verstoorde arbeidsrelatie, een reorganisatie, of wanneer er geen vertrouwen meer is tussen beide partijen.

Het doel van exit mediation is niet om te ‘winnen’, maar om gezamenlijk tot een werkbare oplossing te komen. Het proces biedt ruimte voor dialoog en begrip, en is gericht op een respectvolle en zorgvuldige afwikkeling van de arbeidsovereenkomst. Dit kan een alternatief zijn voor juridische procedures, die vaak langdurig en emotioneel belastend zijn.

Hoe gaat een werknemer om met exit mediation?

Als werknemer kun je met een exit mediation te maken krijgen in verschillende situaties. Soms voel je al dat er spanningen zijn en is exit mediation een logische volgende stap; in andere gevallen komt het voorstel onverwacht. Ongeacht de omstandigheden zijn er enkele belangrijke stappen die je kunt nemen om goed met het proces om te gaan.

1. Blijf kalm en professioneel

Wanneer het voorstel van exit mediation op tafel komt, kunnen emoties zoals angst, boosheid en teleurstelling de overhand krijgen. Het is echter belangrijk om in deze fase kalm en professioneel te blijven. Geef jezelf de tijd om het nieuws te verwerken voordat je reageert. Emoties kunnen later in het proces aan bod komen, maar in eerste instantie is het belangrijk om helder te blijven denken en communiceren.

2. Zoek juridisch advies

Hoewel exit mediation gericht is op samenwerking, kan het verstandig zijn om juridisch advies in te winnen voordat je het proces ingaat. Een arbeidsrechtadvocaat kan adviseren over je rechten en de mogelijke gevolgen van verschillende keuzes binnen de mediation. Dit helpt om goed geïnformeerd het proces in te gaan en voorkomt dat je later voor verrassingen komt te staan.

3. Wees eerlijk over je gevoelens en belangen

In een exit mediation is het essentieel om eerlijk te zijn over je gevoelens en belangen. Dit is misschien niet gemakkelijk, maar het is cruciaal om duidelijk te zijn over wat je wilt en nodig hebt om verder te kunnen. De mediator helpt bij het creëren van een veilige omgeving waarin je je vrij voelt om je zorgen en wensen te uiten.

Misschien maak je je zorgen over je financiële situatie, je reputatie in de branche, of over de impact van een vertrek op je persoonlijke leven. Door deze zaken openlijk te bespreken, kan de mediator helpen om oplossingen te vinden die voor beide partijen acceptabel zijn.

4. Houd de lange termijn in gedachten

Het is begrijpelijk dat je je in eerste instantie richt op de korte termijn – bijvoorbeeld op een ontslagvergoeding of een positieve referentie. Toch is het belangrijk om ook de lange termijn in gedachten te houden. Hoe ziet je toekomst eruit na dit vertrek? Wat heb je nodig om een nieuwe baan te vinden of een nieuwe richting in te slaan? Probeer tijdens de mediation te onderhandelen over zaken die je helpen bij de overgang, zoals outplacementbegeleiding, een langere opzegtermijn, of andere vormen van ondersteuning.

5. Communiceer helder en respectvol

Heldere en respectvolle communicatie is cruciaal in het mediationproces. Probeer je gedachten zo goed mogelijk te verwoorden en wees bereid om naar de andere partij te luisteren. Exit mediation draait om wederzijds begrip en het vinden van een compromis. Door open en respectvol te communiceren, vergroot je de kans op een oplossing die voor beide partijen acceptabel is.

6. Focus op wat je wél kunt beïnvloeden

Tijdens een exit mediation is het belangrijk om je te richten op de aspecten die je wél kunt beïnvloeden. Dit betekent bijvoorbeeld dat je niet moet vasthouden aan punten waarop de werkgever niet wil toegeven, maar in plaats daarvan moet zoeken naar creatieve oplossingen die tegemoetkomen aan je behoeften zonder de relatie verder te belasten.

De rol van de arbeidsmediator

De arbeidsmediator speelt een cruciale rol in het exit mediation proces. Als neutrale derde partij begeleidt de mediator beide partijen naar een oplossing. Dit betekent dat de mediator geen oordeel velt en geen kant kiest. In plaats daarvan helpt de mediator de communicatie te vergemakkelijken, zorgt voor structuur in het proces en ondersteunt beide partijen bij het vinden van een werkbare oplossing.

1. Het proces structureren

Een belangrijk onderdeel van de rol van de mediator is het structureren van het proces. Dit begint met een intakegesprek waarin de mediator uitlegt hoe de mediation verloopt en wat de verwachtingen zijn. Vervolgens begeleidt de mediator de gesprekken tussen werknemer en werkgever, waarbij gezorgd wordt voor een duidelijke agenda en een overzichtelijk verloop van het gesprek. Dit helpt om het gesprek gefocust te houden en voorkomt dat het verzandt in eindeloze discussies.

2. Communicatie faciliteren

Goede communicatie is essentieel in een exit mediation. Vaak zijn de relaties al gespannen en kunnen emoties hoog oplopen. De mediator helpt om de communicatie helder en respectvol te houden door beide partijen de ruimte te geven om hun verhaal te doen en ervoor te zorgen dat er echt naar elkaar geluisterd wordt. Soms betekent dit dat de mediator moet ingrijpen als het gesprek dreigt te escaleren of moet doorvragen om duidelijkheid te krijgen over de onderliggende belangen en zorgen.

3. Helpen bij het verkennen van belangen en opties

Een cruciaal aspect van de rol van de arbeidsmediator is het helpen verkennen van de onderliggende belangen van beide partijen. Vaak draait een conflict niet alleen om wat er op het eerste gezicht besproken wordt, zoals een ontslagvergoeding of de einddatum van het dienstverband, maar om diepere zorgen en behoeften. Door deze belangen te identificeren en te bespreken, kan de mediator helpen om tot creatieve oplossingen te komen die beide partijen tegemoetkomen.

4. Emotionele ondersteuning bieden

Exit mediation is vaak een emotioneel beladen proces. De gevoelens van afwijzing, onzekerheid over de toekomst, en de mogelijke impact op het zelfbeeld en de carrière kunnen overweldigend zijn. De mediator biedt ruimte voor deze emoties en zorgt voor een omgeving waarin beide partijen hun gevoelens kunnen uiten zonder dat dit het proces verstoort. Het bespreekbaar maken van emoties kan helpen om de spanningen te verminderen en om tot een oplossing te komen die voor beide partijen acceptabel voelt.

5. Zorgen voor een juridisch waterdicht akkoord

Een ander belangrijk aspect van het werk van de mediator is het zorgen dat de uiteindelijke overeenkomst juridisch waterdicht is. Hoewel de mediator geen juridisch adviseur is, heeft hij of zij voldoende kennis van het arbeidsrecht om ervoor te zorgen dat de afspraken die worden gemaakt, juridisch kloppen en uitvoerbaar zijn. Vaak werkt de mediator samen met advocaten of juristen om ervoor te zorgen dat alle details correct zijn vastgelegd, zodat er later geen verrassingen ontstaan.

Daarnaast let de mediator erop dat de overeenkomst evenwichtig is en dat beide partijen hun verplichtingen kunnen nakomen. Dit betekent bijvoorbeeld dat de financiële afspraken realistisch zijn en dat er duidelijke afspraken zijn over zaken als concurrentiebedingen, geheimhouding en eventuele referenties.

6. De overgang ondersteunen

De exit mediation eindigt niet wanneer de overeenkomst is ondertekend. De overgang naar een nieuwe situatie kan voor beide partijen lastig zijn, en de mediator biedt ondersteuning bij het begeleiden van deze overgang. Dit kan betekenen dat de mediator advies geeft over outplacement, begeleiding bij het zoeken naar een nieuwe baan, of andere vormen van ondersteuning die de overgang kunnen vergemakkelijken.

Voor de werknemer kan het bijvoorbeeld belangrijk zijn om te weten welke rechten hij of zij heeft bij het aanvragen van een uitkering, of hoe hij of zij zichzelf kan positioneren op de arbeidsmarkt. De mediator helpt om hierover duidelijke afspraken te maken met de werkgever en zorgt ervoor dat deze worden vastgelegd in de overeenkomst.

7. Nazorg bieden

Zelfs nadat de mediation is afgerond en de overeenkomst is ondertekend, kan de mediator een rol blijven spelen. Soms komen er na de beëindiging van het dienstverband alsnog vragen of onduidelijkheden op. In zulke gevallen kan de werknemer bij de mediator terecht voor nazorg. Dit kan variëren van het beantwoorden van vragen over de gemaakte afspraken, tot het bemiddelen bij eventuele problemen die tijdens de uitvoering van de overeenkomst ontstaan.

Nazorg is een belangrijk onderdeel van het mediationproces, omdat het helpt om de relatie tussen de ex-werknemer en de ex-werkgever zo goed mogelijk af te ronden en ervoor te zorgen dat beide partijen met een goed gevoel verder kunnen.

De voordelen van exit mediation voor werknemers

Hoewel het idee van exit mediation in eerste instantie ontmoedigend kan lijken, biedt het ook belangrijke voordelen voor de werknemer:

• Gelijke inspraak: In tegenstelling tot juridische procedures, heeft de werknemer in een mediationproces gelijke inspraak. Dit betekent dat de stem van de werknemer net zo belangrijk is als die van de werkgever, en dat er wordt gezocht naar een oplossing die voor beide partijen werkt.
• Respectvolle afwikkeling: Mediation richt zich op een respectvolle afwikkeling van het dienstverband. Dit betekent dat er aandacht is voor de gevoelens en belangen van de werknemer, en dat er wordt gestreefd naar een oplossing die recht doet aan beide partijen.
• Flexibiliteit: Mediation biedt flexibiliteit in de oplossingen die worden gezocht. Dit kan leiden tot creatieve afspraken die in een juridische procedure wellicht niet zouden kunnen worden bereikt, zoals afspraken over een langere opzegtermijn, begeleiding bij het vinden van een nieuwe baan, of een positieve referentie.
• Sneller en minder kostbaar: In vergelijking met een juridische procedure is mediation meestal sneller en minder kostbaar. Dit betekent dat de werknemer sneller duidelijkheid heeft over de situatie en minder tijd en geld hoeft te besteden aan het conflict.
• Behouden van reputatie: Door te kiezen voor mediation in plaats van een juridische strijd, behoudt de werknemer vaak een betere relatie met de ex-werkgever en kan hij of zij de reputatie in de branche beschermen. Dit is vooral belangrijk in sectoren waar persoonlijke netwerken en referenties van groot belang zijn.

Conclusie

Exit mediation is een waardevol instrument voor werknemers die te maken krijgen met het einde van hun dienstverband. Het biedt de mogelijkheid om op een respectvolle, zorgvuldige en juridisch correcte manier tot een beëindiging van de arbeidsovereenkomst te komen. Een arbeidsmediator speelt hierbij een cruciale rol door het proces te structureren, de communicatie te vergemakkelijken, en ervoor te zorgen dat er een evenwichtige en werkbare oplossing wordt bereikt.

Mocht een werknemer ooit in een situatie terechtkomen waarin exit mediation nodig is, dan is het goed om te weten dat er ruimte is voor de eigen stem, belangen en toekomst. Met de ondersteuning van een ervaren mediator kan er gewerkt worden aan een oplossing die niet alleen een einde maakt aan het conflict, maar die ook verder helpt op de weg naar nieuwe mogelijkheden en kansen.