Samenwerking met familie: Familie of collega’s, of het beste van allebei?

Op 30 juli was het de dag van de vriendschap. Ter gelegenheid van deze dag schreef collega Frank van Heusden een blog over ondernemingen die ontstaan uit vriendschap. Vaak zijn deze ondernemingen succesvol bij vrienden met complementaire kwaliteiten. Door die complementaire kwaliteiten zien de partners ook wat de ander over het hoofd ziet of laat liggen. Vriendschap maakt dat de partners elkaar hierop kunnen wijzen zonder dat dit als verwijt wordt opgevat. Binnen vriendschap kun je samen de successen vieren, maar kun je elkaar ook aanspreken op dingen die minder goed gaan.

Wanneer sprake is van samenwerkingsverbanden in de familiesferen ligt dit vaak iets anders. Natuurlijk, vaak gaat het goed en is men in staat om kritisch naar elkaar te zijn en wordt kritiek ook geaccepteerd. Maar even zo vaak geldt ook: je vrienden kies je uit, je familie krijg je erbij. En wanneer dat korte familie lijntjes zijn gaat dat nog wel. Als de lijnen langer worden, wordt communicatie en samenwerking vaak lastiger.

Who’s the boss?

Een voorbeeld uit de praktijk. Vader is oprichter van de onderneming. Na verloop van tijd treden zijn drie kinderen toe tot het familiebedrijf. Zolang vader nog binnen het bedrijf actief is, is er één kapitein op het schip en is de hiërarchie vaak nog wel duidelijk. Zodra vader terugtreedt en de drie kinderen de leiding krijgen wordt samenwerking al lastiger. Wie is de kapitein, wie is hoofdverantwoordelijk, wie heeft de doorslaggevende stem of moet er over alles consensus zijn? Eigenlijk vragen waarover vooraf duidelijkheid dient te bestaan en waarover door allen commitment dient te worden afgegeven.

En hoe lastig wordt het als we nog een generatie verder gaan. Van ieder van de oorspronkelijke kinderen neemt een opvolger het stokje over. Waar dus eerst sprake was van broer of zus verhoudingen is nu sprake van neef of nicht. Langere lijnen, andere opvoeding, verschillende normen en waarden. Extra bronnen van conflict en minder bereidheid om kritiek te accepteren. Vaak ook een reden waardoor familiebedrijven van de derde generatie minder succesvol zijn of uiteindelijk aan partijen buiten de familie worden verkocht.

Het belang van communiceren: een goed gesprek

Hoe valt dat nu te voorkomen? In zijn algemeenheid geldt natuurlijk dat, zodra er sprake is van een beginnend conflict of sluimerende onvrede, een goed gesprek al zeer verhelderend kan zijn. In principe moeten partijen dit zelf ook aankunnen maar een pre-mediation gesprek onder leiding van een mediator kan veel ruis wegnemen en een beginnend conflict in de kiem smoren. Als dat lukt is een zwaarder mediation traject niet nodig. Dit scheelt tijd en zeker ook kosten.  Wanneer een pre-mediaton gesprek niets oplevert kan alsnog een formeel mediation traject worden opgestart.

Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. Sluimerende spanningen, moeizame communicatie, een samenwerking die steeds stroever wordt. Het leidt af, het werkplezier gaat verloren en het gaat vaak ten koste van het succes van de organisatie. En, zoals uiteindelijk is gebeurd bij het eerder genoemde voorbeeld hierboven, betekent het soms ook het einde van een familiebedrijf.

Prediation®: dé oplossing?

Daarom zien we binnen de business mediation een ontwikkeling om nog eerder in het proces te worden betrokken. Feitelijk al op het moment van overdracht. In het voorbeeld van broer of zus naar neef of nicht. Door gezamenlijk afspraken te maken en de samenwerkingsrelatie te formaliseren. Het liefst helemaal aan de voorkant: welke waarden staan altijd centraal? Welke afspraken willen we maken met elkaar? En wat doen we als…?

Het gaat om de wederzijdse verwachtingen en de daaruit voortvloeiende afspraken voor de samenwerking. En door een jaarlijkse review zorgt de mediator ervoor dat deze contracten vloeibaar blijven en beginnende meningsverschillen tijdig worden gesignaleerd.

Prediation® noemen we dit. Goed voor betrokkenen, goed voor de onderneming en goed voor de continuïteit. Zodat ook het familiebedrijf haar successen kan blijven vieren op basis van vriendschap.